بسیاری از افرادی که پس از از دست دادن دندان خود به کلینیک دندانپزشکی ماکان مراجعه می‌کنند، نگران این هستند که آیا دندان از دست رفته‌ی آنها قابل جایگزینی هست یا خیر؟ نگران نباشید! دندان از دست رفته با روش‌های مختلفی قابل جایگزینی است. پروتز دندان یکی از این روش‌های کاربردی در جایگزین کردن دندان است. روکش دندان، لمینت دندان و کامپوزیت دندان، همگی نوعی پروتز دندانی به حساب می‌آیند که در ادامه بیشتر در خصوص آنها خواهیم شنید.
پیشرفت‌های بی‌شمار در علم پزشکی در سال‌های اخیر، پروتزهای دندانی را وارد بازار کرده است. این پروتزها، جایگزینی طبیعی‌تر و مناسب‌تر برای دندان‌ها یا بافت‌های از دست رفته می‌باشد.
به گونه‌ای که در اکثر مواقع، تشخیص پروتز دندان از دندان‌های طبیعی بسیار دشوار است. همچنین اگر نصب پروتز به درستی انجام شود نه تنها غذا خوردن را آسان‌تر می‌کند، بلکه اعتماد به نفس فرد را نیز افزایش می‌دهد.
در حقیقت دندان‌ها به دلایل گوناگونی از جمله پوسیدگی و صدمه دیدن، شکل طبیعی و اصلی خود را از دست می‌دهند. در این هنگام است که با استفاده از پروتز دندان به اصلاح طرح لبخند، تعویض و ترمیم دندان‌های آسیب دیده می‌پردازند.
پروتز دندان چیست؟
پروتز دندانی نوعی وسیله دندانپزشکی است که جای دندان از دست رفته را می‌گیرد یا نقص دندان را می‌پوشاند. این وسایل دندانپزشکی شامل ایمپلنت دندان، تاج، پل، دندان مصنوعی و روکش دندان است. برخی از این پروتزها قابل جابجایی در دهان و برخی دیگر ثابت هستند.
دکتر اسحاقی در این مقاله، تعریف دیگری نیز برای پروتز دندان ارائه کردند:
پروتزهای دندانی، بهترین راهکار برای ترمیم دندان آسیب دیده و یا از دست رفته است که با توجه به طراحی منحصر به فردی که برای هر شخص دارند، علاوه بر کاربرد بالا، تاثیر زیادی نیز روی زیبایی چهره فک می‌گذارند.
این پروتزها انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی و توضیح آنها خواهیم پرداخت.
انواع پروتز دندان
به طور کلی می‌توان پروتزهای دندانی را به سه دسته تقسیم کرد:
- پروتز دندان ثابت
روکش تک واحدی دندان، بریج دندان، ونیر، اینله و آنله و ایمپلنت دندان
پروتز دندان متحرک
پروتز دندانی پارسیل، دندا مصنوعی
- پروتز دندان نیمه متحرک
اوردنچر متکی بر ایمپلنت
هر یک از این پروتزها برای شرایط خاصی مناسب تر هستند و ممکن است برای گروهی از افراد، فواید بیشتری نسبت به گروه دیگر داشته باشند. در ادامه، به توضیح هر یک از انواع پروتز دندان خواهیم پرداخت.
پروتز دندان ثابت
پروتز ثابت دندان
یکی از انواع مختلف پروتزها می‌باشد که معمولا به نام عمومی روکش دندان در بین افراد جامعه شناخته می‌شود. در صورت استفاده از پروتز دندان ثابت، نمی‌توانید آن را از دهان خود خارج کنید. به همین دلیل، این پروتز در دسته بندی پروتزهای ثابت قرار می‌گیرد.
پروتز ثابت می‌تواند بر روی ایمپلنت یا دندان اصلی فرد کار گذاشته شود. این موضوع، بستگی به وضعیت و شرایط دندان شما دارد و توسط دندانپزشک تشخیص داده می‌شود.
این نوع پروتز به وسیله چسب مخصوص یا پیچ به دندان یا ایمپلنت دندان وصل می‌شود و فقط دندانپزشکی که برای نصب روکش به آن مراجعه کرده‌اید می‌تواند آن را از دهان شما خارج کند.
پروتز دندانی ثابت خود انواع مختلفی دارد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم:
۱- روکش تک واحدی دندان (single dental crown)
۲- بریج دندان (dental bridges)
۳- ونیرها (Veneer)
لمینت دندان
یا ونیرها یکی از مدرن‌ترین رویکردهای حل مشکلات زیبایی در دندانپزشکی پیشرفته امروزی است.
ونیرهای لمینتی بسیار نازک بوده و به سطح جلویی دندان موجود چسبانده می‌شوند. در نتیجه استفاده از لمینت، شما لبخندی زیباتر و طبیعی‌تر از همیشه خواهید داشت.
۴- اینله ها و انله ها ( Inlays And Onlays )
۵- ایمپلنت های دندانی ( Dental Implants )
- ساب‌پریوستیال (subperiosteal): این نوع از ایمپلنت بر روی استخوان آرواره و در زیر بافت لثه قرار می‌گیرد و امروزه دیگر از این نوع ایمپلنت استفاده‌ای نمی‌شود.
پروتزهای دندانی متحرک
- پروتز متحرک دندان، هم به راحتی بر روی لثه‌ها قرار می‌گیرد و هم می‌توان به آسانی آن را از دهان خارج کرد. در صورتی که فرد تمامی دندان‌های خود را کشیده باشد، می‌تواند از پروتز متحرک کامل استفاده کند.
در بسیاری از مواقع، بیمار ممکن است در ابتدای استفاده از این نوع پروتز احساس خوبی نداشته باشد اما با استفاده بیشتر و گذشت زمان این حس از بین می‌رود.
از معایب این نوع پروتز دندان، تحلیل رفتن استخوان فک به مرور زمان است. برای جلوگیری از این مشکل، باید هر ۱ تا ۲ سال یکبار استخوان فک چک شود و هر ۵ تا ۷ سال یکبار نیز باید جایگزینی استخوان‌ها صورت گیرد.
1- پروتز دندانی پارسیل (partial prosthesis)
پروتز دندانی پارسیل که به نام «دندان تکه‌ای» نیز شناخته می‌شود یکی از انواع پرکاربرد پروتز هستند. جالب است بدانید که پروتز پارسیل خود دارای انواع مختلفی است که در زیر به آنها اشاره کردیم:
البته توجه داشته باشید که پروتز دندانی پارسیل به دلیل داشتن گیره‌های از زیبایی ظاهری برخوردار نیست. از این رو امروزه انواع مختلفی از پروتز پارسیل طراحی و عرضه شده است که قسمت فلزی آن نیز همرنگ دندان می‌باشد که با نام پروتز پارسیل felexite نیز شناخته می‌شود.
2- پروتز کامل دندان یا دست دندان (denture)
- پروتز کامل دندان یا دست دندان نوعی پروتز متحرک و مناسب افرادی است که هیچ دندانی در دهان خود ندارند (برای مثال افراد مسن و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها).
این در حالی است که این روزها به دلیل وجود ایمپلنت و سپس لمینت دندان، استفاده از پروتز کامل دندان یا دست دندان به شدت کاهش یافته است. البته توجه داشته باشید ایمپلنت دندان در مقایسه با پروتز کامل دندان بسیار هزینه بردار و گران است.
مزایای پروتزهای متحرک
پروتزهای متحرک این قابلیت را دارند که اختیار آنها در دست بیمار باشد. در این نوع پروتزها، به چسب و تراش دندان‌های مجاور (در صورت استفاده از پروتزهای جزئی) نیاز نخواهد بود.
ضمن اینکه این نوع پروتزها مانند دندان‌های طبیعی عمل می‌کنند؛ به راحتی در دهان جا می‌گیرند، باعث زیبایی دهان و دندان می‌شوند، صحبت کردن و غذا خوردن با آنها نیز راحت است.
